Jedwabne was mij onbekend.
In de communistische tijd reisde men nauwelijks. In de eerste plaats waren daar geen middelen voor. Overnachtingen zoals men ze in het Westen kent, bestonden niet. Hotels waren niet te betalen en op vakantie ging je naar je familie. Communisten hielden de waarheid voor de mensen verborgen en de mensen onderling uit elkaar.
Voor het eerst hoorde ik de naam Jedwabne, toen ik het artikel uit 2015 in het Historisch Nieuwsblad las.
Het artikel was gebaseerd op het a-historisch en a-wetenschappelijk boek van Jan T. Gross “Buren”, en zoals het boek beschuldigde het de Polen voor het verbranden van 1600 Joden in een schuur van Jedwabne.
Wat Gross in zijn boek heeft gedaan is de tekst van het monument dat de communisten na de oorlog in Jedwabne hebben geplaatst overgenomen, en de daders van de moord, de Duitsers in Polen veranderd, bevestigt dr Kurek. (9)
Via de oerbossen naar Jedwabne
In de zomer van 2016 wilden we naar Polen op vakantie. Lekker kamperen, rond reizen, eindelijk meer van Polen zien. We wilden naar de oerbossen (Puszcza Białowieska), tegen de grens met Wit-Russland.
Sinds 2015 was er ook een onenigheid over dit gebied tussen De Europese Unie en Polen. Ik wilde de situatie zelf zien, en de informatie ter plekke inwinnen. Polen had op dit gebied een zeer lange traditie en veel kennis. Iets klopte in het verhaal niet.
We hebben de prachtige bossen bezocht, de boswachters gesproken. Zoals ik al vermoedde, was er niks aan de hand. Weer een politieke agenda die Polen in een hoek moest zetten.
In Jedwabne
Een bezoek aan Jedwabne was eerder een onverwachte bijkomstigheid op onze verdere reis richting het noorden. Langs de weg zagen we een bordje Jedwabne en we dachten, deze kans zal zich niet zo gauw weer voordoen.
Het was laat op de middag toen we onze auto aan de oude marktplaats in Jedwabne parkeerden.
Onze focus lag op de plek waar de ‘bekende’ schuur stond. Eerst probeerden we zelf de weg te vinden.
Gedeporteerden naar werkkampen voor slaven in Siberië en Kazakhstan
“Ter nagedachtenis aan de gedeporteerden, degenen die stierven van honger en kou, vermoord in de Siberische en Kazachse kampen – Dankbaar voor het wonder van de redding, Sybiracy *) en Poolse patriotten van Jedwabne – 2002 – Ter herinnering aan de doden en ter waarschuwing aan de levenden”.
Toen we terug naar de oude markt kwamen, zagen we dit monument voor het eerst
Nadat Sovjet Rusland Polen in september 1939 was binnengevallen, heeft Stalin 1,7 miljoen Polen naar de werkkampen voor slaven in Siberië en Kazachstan gedeporteerd. Slechts een derde van hen overleefde het.
“De wijdverbreide samenwerking van Poolse Joden met de Sovjets, bij het opstellen van de lijsten van Polen en de Poolse families bestemd voor deportaties naar Siberië, heeft de meest beschamende en beladen gevolgen voor de Poolse bevolking van Oost-Polen gehad.
Van 17 september 1939 tot 22 juni 1941 waren het de Joodse buren die de Sovjets erop wezen welke Poolse families tegen het communisme waren”. (1)
“(…) Geen enkele Jood boog zich ooit neer voor het monument op de oude markt dat deze Polen herdenkt (…)”. (2)
We zoeken verder …
Verder op zoek naar de schuur.
Ik schroomde iemand naar de weg te vragen. Ik weet hoeveel onrecht is de bewoners van Jedwabne aangedaan.
Gross met zijn boek zocht geen waarheid. Het artikel in het Historisch Nieuwsblad door Laura Starink volgde een spoor van manipulaties, onwaarheden, en stereotyperen.
Ik passeerde een jonge moeder met twee kleine kinderen. De kinderen riepen mij tegemoet een vrolijke ‘goede dag’. Een uitwisseling van begroetingen, een glimlach. Ik dacht nu of nooit. Ik vroeg alleen “kunt u….“. En de mevrouw begon zeer vriendelijk uit te leggen waar we heen moesten.
“Ter nagedachtenis van de 180 bewoners en 2 priesters van Jedwabne, vermoord door de NKWD, Duitse nazi’s en UB tussen 1939-1956”
Te snel afgeslagen en we kwamen uit op een katholieke begraafplaats. Voor de ingang troffen we een ander gedenkmonument aan.
Voor de slachtoffers van de NKWD en UB **)
Het Oosten van Polen was nog voor de WOII het doel van de Sovjet zuiveringen. NKWD vermoordde toen ruim 100.000 Polen in de z.g.n. ‘operatie Polen‘. (3)
Nadat het Derde Rijk en de Sovjet-Unie samen Polen in september 1939 binnenvielen, gingen deze zuiveringen (aan beide kanten) door. De politiek- en crimineel geradicaliseerde, communistische bendes pleegden op de burgers moorden, berovingen, verkrachtingen. De massagraven uit die tijd tellen honderden slachtoffers.
Bij de terugtrek van de Sovjets in 1941 (begin van de oorlog met Duitsland) had de NKWD een opdracht om de sporen van de communistische misdaden te wissen, d.m.v. de dodenmarsen richting de Sovjet-Unie en executies van de krijgsgevangenen.
Vanaf 1944 beginnen de bolsjewieken opnieuw “(…) razzia’s, pacificaties, liquidaties. Verdere transporten van de Poolse bevolking ver naar het oosten [Siberie, Kazakhstan], in de ellende en verderf“. (4)
Steeds dichterbij de schuur
Een oudere mevrouw gaf ons vriendelijk de volgende aanwijzingen. Gauw zagen we al de plek in de verte.
Aan de linkerkant een Joodse begraafplaats omheind met een muur van grote, vierhoekige stenen, los tegen elkaar aangezet. Een open verroeste poort en meteen een gedenksteen. Onderaan een krans van de toenmaligen Poolse premier, Beata Szydło.
Een tekst op de gedenksteen binnen de Joodse begraafplaats vermeldt dat daar de lichamen van de vermoorde Joden uit de schuur lagen. Maar is het zo? Uit mijn zoektocht blijkt dat de lichamen tot nu toe nog niet zijn overgebracht naar de begraafplaats in Jedwabne of in Israel, zoals het volgens de religieuze Joodse voorschriften zou moeten gebeuren. De exhumatie uit 2001 werd onderbroken en verder verboden, het onderzoek naar de waarheid gestopt …
Tegenover de Joodse begraafplaats bevindt zich een plek waar de schuur stond, de plek waar een groep van Joden uit Jedwabne was vermoord.
Een stenen omtrek, binnen een gedenkmonument. Op de voorkant van het monument zien we verbrande planken die de verbrande schuur zouden moeten symboliseren. Een tekst in Hebreeuws en in het Pools, Israëlische vlag, veel kransen van staatshoofden. Iemand heeft er een mooie uitspraak van de paus Johannes Paulus II neergezet.
Aan beide kanten van het gedenkmonument zien we een plantenbegroeiing op twee plekken.
De eerste, een grotere aan de rechter kant van het monument (op de foto) is de plek waar de schuur stond en waar het eerste, grotere graf ligt.
De tweede, kleinere beplanting vormt de tweede kleinere graf die buiten de schuur was.
Een vijandige omgeving?
We waren niet de enigen die op die dag de gedenkplaats zochten.
Een Joods paar gebruikte GPS in haar zoektocht. Zoals wij, dwaalden ze een beetje rond.
Op de katholieke begraafplaats viel me een jonge Joodse man op. Vrij snel, bijna rennend doorzocht hij de begraafplaats.
Het is ongebruikelijk in Polen om op een katholieke begraafplaats te rennen. Later zagen we dezelfde man bij de schuur staan.
Geen gesprekken, nauwelijks elkaar aankijken of groeten. Ik kreeg de indruk dat ze snel komen en weer snel gaan alsof ze zich in een vijandige voor hen omgeving bevonden.
“Al waren het 40 miljoen mensen, die het initiatief onderschrijven, zal geen opgraving in Jedwabne plaatsvinden”.
… Dit heeft onlangs ene Jonny Daniels, hoofd van de stichting From the Depths publiekelijk verklaard. Een opgraving in Jedwabne zou in strijd zijn met de Joodse religieuze wetten. (5)
Toen dezelfde Jonny Daniels de vooroorlogse graven van Joden in Dobrzyń (red. Polen) aan de Vistula vond, belde hij Rabbi Schudrich en kreeg de opdracht om de overblijfselen en botten naar Warschau te vervoeren en ze op de Joodse begraafplaats in Okopowa te begraven. (5)
Schending van grondwettelijke rechten in Polen
In Polen wordt het grondwettelijke recht van Polen op de waarheid over de gebeurtenissen van juli 1941 in Jedwaabne geschonden. Ook historici mogen hun werk niet doen.
“De minister van Justitie van de Republiek Polen is in staat om historisch onderzoek vele jaren onrechtmatig te blokkeren, historici de toegang tot gerechtelijke archieven of belangrijke geheime documenten te ontzeggen“, schrijft historica dr Ewa Kurek. En zo gebeurde het in het geval van historisch onderzoek in Jedwabne. “Ministers, aanklagers en rechters hebben absolute macht over historisch onderzoek.” (6)
1600, 900, 350, …?
In wezen weet niemand hoeveel lichamen onder de schuur liggen en hoe ze zijn omgebracht.
In 1949 vermelden de communisten (ZBOWiD)***) 1600 doden, in 1967 verklaarde de Districtscommissie voor onderzoek naar nazi-misdaden in Bialystok dat het 900 waren en in 2002, 350. Alles zonder onderzoek en exhumatie.
Prof. Andrzej Kola en zijn team begonnen een opgraving in 2001 nadat het boek van Gross verscheen. De bemoeienis van de Amerikaanse rabbijn M. Schudrich, de Amerikaanse Joden en Israel liet niet lang op zich wachten.
Ze frustreerden het werk van prof. Kola op elk punt. Geen beenderen mochten opgetild worden. Op het moment toen de onderzoekers “46 hulzen van de Duitse Mauser-wapens, type MG34” (7) vonden, daarnaast nog kostbaarheden op de lichamen van de vermoorde Joden, mocht de opgraving niet meer doorgaan.
Als Polen geen angst voor de waarheid hebben, wie dan wel?
Zowel het voorlopige rapport van de exhumatie door prof. Andrzej Kola als de beslissing over het stoppen van de exhumatie van de minister behoren tot de meest bewaarde geheimen.
De linkse groepen in Polen gebruiken ondertussen ‘Jedwabne’ om Polen de schaamte aan te praten over iets waar ze geen schuld aan hebben. Sommige Joodse groepen zien daarin een gelegenheid om Polen als een antisemitisch land in de wereld te presenteren. En hoe ongelooflijk het ook mag klinken, gebruikt Duitsland ‘Jedwabne’ om eigen schuld uit de Tweede Wereldoorlog met Polen, hun slachtoffers te willen delen! (8)
De Sovjets bolsjewieken hadden hun eigen belang bij om de waarheid over de aantallen van de slachtoffers te vervalsen. Welk belang hebben de huidige autoriteiten in Warschau om een historisch-wetenschappelijk onderzoek naar de moorden in Jedwabne te dwarsbomen, en de burgerlijke initiatieven zoals ‘Stop447‘ en de ‘de hervatting van de opgraving in Jedwabne‘ te negeren?
Volgende blog: Blog#60: Er is altijd een plan geweest om de vrijheid van de mens af te pakken
Meer lezen:
Het General Gouvernement (GG), het meest uitgebuit en vernietigd gebied uit alle door Duitsland in de WOII bezette gebieden: blog#43, blog#45, blog#48
Serie aan blogs over de Amerikaanse wet S-447, die in de eerste plaats Polen aanvalt en een precedent schept voor de rest van de wereld: blog#51 t/m blog#58
Bronnen
*) Sybiracy is een ere titel; deze naam krijgen Polen die voor de vrijheid van eigen land in de geschiedenis hebben gevochten. De straf daarvoor was onteigening en verbanning naar Siberië. Deze straffen pasten Russische tsaren in de achttiende en negentiende eeuw (deling van Polen) en de bolsjewieken in de Tweede Wereldoorlog toen Sovjet-Rusland Polen in 1939 aanviel en na 1944.
**) NKWD, Sovjet repressieorgaan; UB (Urzad Bezpieczeństwa), communistische veiligheidsdienst in de Volksrepubliek Polen, die de belangen van de partij waarborgde, door de tegenstanders van het systeem te elimineren. Zoals altijd bij de totalitaire systemen: ‘het doel heiligt de middelen’
***) ZBOWiD, een officiële, door de communistische staat gecontroleerde veteranenvereniging in de Volksrepubliek Polen; gevormd in september 1949
(1) Ewa Kurek: “Polacy i Żydzi: problemy z historia” [Polen en Joden: problemen met de geschiedenis], Wydawnictwo Clio, pag. 209
(2) idem, pag. 210
(3) Leszek Zebrowski: “Zydzi, Polacy, komunizm 1939-2012 – Mity przeciwko Polsce” [Joden, Polen, communisme 1939-2012]; Uitgeverij Capital 2014, pag. 68
(4) idem, pag. 70
(5) https://www.salon24.pl/u/konfederat1000/924222,jonny-daniels-osmieszyl-przeciwnikow-ekshumacji-w-jedwabnem-oraz-sam-siebie-czy-zlamal-prawo; J. Daniels is een Engels-Israelische Jood die uit het niets in Polen verscheen en die met de belangrijkste mensen uit de regering, de president op de foto’s komt. Ieder denkend mens in Polen vraagt zich af, met welk recht maakt deze man dit soort verklaringen, en welk recht geldt nog überhaupt in Polen?
(6) Ewa Kurek: “Polacy i Żydzi: problemy z historia” [Polen en Joden: problemen met de geschiedenis], Wydawnictwo Clio, pag. 21-22
(7) idem, pag. 95
(8) Ewa Kurek, “Jedwabne, anatomia klamstwa” [Jedwabne, anatomie van een leugen], Lublin 2018, pag. 152
(9) idem, pag. 85
Geef een antwoord
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.