Inleiding
De Grondwet van Polen *) zegt:
Hoofdstuk I: DE REPUBLIEK
Art. 4
- De opperste macht in de Republiek behoort tot het Poolse volk
- Het volk oefent de macht uit door zijn vertegenwoordigers (red.IV: het parlement en andere vertegenwoordigers) of direct (red.IV. via een referendum)
Art. 10
- De structuur van de Republiek Polen is gebaseerd op de scheiding van en het evenwicht tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
- De wetgevende macht berust bij de Sejm (red. I.V: het parlement) en de Senaat, de uitvoerende instantie van de Republiek bij de Poolse president en de Raad van Ministers en de rechterlijke macht bij de rechtbanken
Hoofdstuk VIII: RECHTERLIJKE INSTANTIES
Art. 178, par.3
- Een rechter is niet toegestaan om tot een politieke partij, vakbond te behoren nog publieke activiteiten uit te voeren, die onverenigbaar zijn met de beginselen van onafhankelijkheid van de rechtbanken en rechters
De huidige regering en minister van justitie, Ziobro hebben al maanden geleden de hervormingen van de rechterlijke macht aangekondigd. Het doel is het herstel van de staat.
De groepen van rechters en advocaten verzetten zich ertegen, en ze zeggen dat:
- op deze wijze de democratie, de grondwet en de burgerrechten zouden in gevaar komen
- deze hervormingen de rechters in diskrediet zouden brengen
- het gerechtelijk apparaat zou vernietigen
- de onafhankelijkheid van de rechters zou verdwijnen, wat tot de autoritaire staat zou leiden
- het tegen de scheiding der machten in het land zou indruisen
Als verzet tegen de hervorming worden congressen en stakingen georganiseerd. De Europese opinie wordt erbij betrokken.
Wat is hier echter aan de hand?
Een beetje voorgeschiedenis
Na 1989 werden de juridische kringen in Polen niet geverifieerd. Alle netwerken uit de Volksrepubliek hebben ze in de Derde Republiek (RP III) ingevoerd, inclusief alle voorrechten en pathologieën, waar deze mensen zich schuldig aan maakten. Vooral tijdens de staat van beleg wanneer ze het regime van Kiszczak en Jaruzelski dienden (1).
Het personeel, scholing, de wijze van benoeming van rechters zijn niet veranderd (2).
Het Grondwettelijk Tribunaal werd in 1982 uitgevonden, en het begon met zijn werk in januari 1986, dat is precies in de tijd van Jaruzelski en Kiszczak.
De Nationale Rechterlijke Raad (KRS) werd in april 1989 uitgevonden, en ze begon vanaf februari 1990 te functioneren, toen Jaruzelski president was en Kiszczak minister van binnenlandse zaken.
Deze twee organen waren toen bewakers van de Derde RP, een duidelijk overblijfsel uit de communistische tijd.
Rechters reageerden niet toen Lech Walesa tijdens zijn presidentschap de grondwet en de wet naar willekeur toepaste, toen de regering Olszewski op 4 juni 1992 werd aangevallen.
Rechters legaliseerden illegale activiteiten van de buitenlandse geheime diensten tegen de democratisch functionerende politieke partijen in Polen.
De Poolse Republiek werd in een staat van rechters veranderd, waarin een invloedrijke minderheid beslist over wat in het land gebeurt en waar de plaats van de wetgevende en uitvoerende instantie is. Rechters die de superioriteit ten opzichte van anderen tonen en die morele normen voor de overheid bepalen, wat nergens in de Grondwet of andere wetgeving staat (1).
De justitie legt het artikel 10 over de drie-deling van macht uit als onafhankelijkheid van alles en van iedereen, wat onjuist is (3).
Wie protesteert eigenlijk?
Op 20 april jl. werd een algemene vergadering van rechters gehouden. Het merendeel van de demonstranten waren de “regionale rechtbanken”, de z.g.n elite van rechters.
Deze vergadering verliep in het bijzijn van de oppositiepartijen (Burgerplatform en .Modernpartij) en heeft daardoor karakter van een politieke bijeenkomst gekregen.
Velen waren gedwongen aan deze vergadering deel te nemen door de officiële brieven van de voorzitters van rechtbanken. De afwezigheid werd beschouwd als rebellie en daad van ongehoorzaamheid tegenover de voorzitter – 50 brieven werden verstuurd, 283 rechtbanken (d.w.z. tientallen regionale rechtbanken) hebben geprotesteerd, 1/3 van de rechtbanken heeft zich van het protest onthouden (3).
Tijdens het protest tegen de hervormingen van de Nationale Rechterlijke Raad (KRS) op 20 mei jl. hebben de advocaten, juridische adviseurs en rechters ongeveer 1400 vertegenwoordigers verzameld. Van 10.000 rechters kwamen slechts een paar honderd opdagen. Sommige rechters werden door de Vereniging van Rechters Justycja betaald om te komen.
Ook dit congres was een duidelijk voorbeeld van een politieke vergadering. President van het Hooggerechtshof, prof. Gersdorf, zei in haar toespraak: “Als de politici over de rechters praten, zullen wij ook over de politici spreken”.
Als eregasten werden de eerste president van het Europese Hof van Justitie, professor Koen Lenaerts en voorzitter van het Europees Parlement, Frans Timmermans hiervoor uitgenodigd (4).
Het verbaast dat twee hoge Europese ambtenaren openlijk aan een politieke anti-regeringsdemonstratie deelnemen.
Alles begon met het Grondwettelijk Tribunaal (TK)
Al in juni 2015 werd een actieplan opgesteld toen het bekend werd dat Andrzej Duda de presidentsverkiezingen zou winnen en de Wet en Rechtvaardigheid (PiS) de meerderheid in het parlement. Toen ontstond het idee dat het Grondwettelijk Tribunaal een steunpilaar van de Derde RP (postcommunistische staat) en de huidige totale oppositie tegen de nieuwe regering zou zijn.
Dit werd consequent doorgevoerd om het handelen van de nieuwe regering en de wettigheid van de door meerderheid in het parlement ondernomen wetten te ondermijnen. Een hervorming van de staat is echter niet mogelijk zonder de goedkeuring van deze wetten.
Een deel heersende klasse van de rechterlijke macht onder leiding van het Grondwettelijk Tribunaal heeft de nieuwe regering overmeesterd.
Dit is geen goede zaak. Rechters zijn geen onfeilbare priesterkaste die altijd gelijk heeft. Ze kunnen geen morele autoriteit zijn, omdat ze gevangen zitten in een politieke oorlog, en sommigen van hen wakkeren de politieke oorlogen aan (1).
Dat toen de hele kwestie door de partij Burger Platform (PO) ontstond, is gauw in de doofpot gestopt.
De PO brak grondwetten, kwam in de bevoegdheid van het toekomstige parlement en ze heeft het Grondwettelijk Tribunaal met eigen mensen bezet. Zelfs president van het Grondwettelijk Tribunaal, Andrzej Rzepliński, die de PO gunstig is, moest dit bevestigen. De politici van de PO hebben het met ‘onhandigheid’ afgedaan.
Nu, wanneer de nieuwe regering het pluralisme in het Grondwettelijk Tribunaal heeft geïntroduceerd, zegt de PO dat dit het tribunaal van de partij Wet en Rechtvardigheid (PiS) is (5).
Het laatste jaar van Andrzej Rzepliński als voorzitter van het Grondwettelijk Tribunaal verliep onder de grote woorden over democratie, over het verdedigen van de Grondwet en de strijd tegen de rechtse “regime” in Polen.
Het Weekblad wSieci kreeg de stukken en gegevens in handen waaruit blijkt dat tegelijkertijd Rzepliński en zijn collega’s het Grondwettelijk Tribunaal als financiële bron buitensporig gebruikten.
Reeds een inleidend onderzoek door de nieuwe directie van het tribunaal liet schokkende voorbeelden van verwaarlozing van publiek geld zien (6).
Waar is in dit alles plaats voor een gewone burger?
Sinds jaren stromen de klachten binnen over het slecht functioneren van justitie. We weten allemaal dat dit systeem nu niet werkt (7).
Burgers hebben niet het volste vertrouwen in justitie. Het blijkt dat rechters dossiers niet lezen en de rechtszaken zo lang uitstellen totdat de verjaring intreedt (9). Rechters werken nu van de vroege ochtend tot de eerste shift en later staan de rechtbanken leeg (3).
Mensen verwachten justitiële hervormingen, ze klagen en schrijven aan de politici. De politici, Kamerleden en senatoren wenden zich op hun beurt tot de rechtbanken en het blijft elke keer bij het oude.
Men beseft vaak niet dat in de huidige situatie de Kamerleden geen bevoegdheden over justitie hebben en de bevoegdheden van de minister van justitie zijn beperkt (7).
Op dit moment heeft de voorzitter van de rechtbank er meer belang bij om zijn electoraat (rechters) tevreden te stellen dan de maatschappij. Nu beslist de voorzitter van de rechtbank aan wie de specifieke zaak wordt toegewezen. Hij kent de meningen en standpunten van afzonderlijke rechters op de individuele gevallen en op deze wijze kunnen ze hun invloed op de rechtspraak uitoefenen (2).
Er is geen gerechtigheid voor de zwakken, omdat dit systeem de rijken en sterken prefereert (11).
Groepen van rechters en advocaten zijn van mening dat hun rechten worden geschonden, omdat ze in feite meer rechten hebben dan wij gewone stervelingen. Ze mogen wegpiraten in het verkeer uithangen (het grootste deel van de wegpiraten zijn mensen met beroep jurist) en omdat ze de immuniteit genieten, hoeven ze geen verkeersboete te betalen.
Ze mogen stelen in de supermarkten, problemen met kinderalimentatie hebben zoals de woordvoerder van de Nationale Rechterlijke Raad en niemand kan daar iets aan doen.
En wanneer de regering dit (meer of minder succesvol) aanpakt en probeert de transparantie in bezittingen en vermogens van rechters te krijgen, wordt er bij de Europese instellingen geklaagd.
In Polen is het momenteel het grootste percentage van de rechters in verhouding tot het aantal burgers en de langste duur van de procedure. 4000 rechters houdt zich met verschillende administratieve functies bezig, en ze hebben daar recht op en de levenslange immuniteiten (8).
Criminelen in toga
Rechters hebben zichzelf in diskrediet gebracht. Een voorbeeld zijn ‘de rechters aan de telefoon’ (rechters die eerst ruggespraak houden voordat ze de uitspraak doen) en de ‘rechters overtreders’.
In het verleden werd het nooit openbaar gemaakt. Hoewel de z.g.n. ‘zwarte schapen’ bekend waren, werden ze niet uit hun beroep gezet (2). Dit verwijst naar wetteloosheid, belangenverstrengeling en kaste rechtvaardigheid (7).
Mensen die diefstal en vandalisme plegen, spot met de wet drijven, oordelen op hetzelfde moment over zaken van duizenden Polen. Mensen die een mond vol van democratie en de verdediging van de rechtsstaat hebben, begaan vaak zelf een misdaad. Jaren lang was het een taboeonderwerp, niemand mocht erover praten en schrijven. Een kaste van rechters wist de feiten te manipuleren en te verbergen.
Vandaag hoeven we niet bang te zijn en we vertellen duidelijk en open over de criminelen in toga. We komen steeds meer te weten wat deze gesloten groep mensen echt buiten de rechtszaal deed (10).
Geen respect voor de president en de regering
De hervorming van de Nationale Rechterlijke Raad (KRS) zou een aantasting van de rechterlijke onafhankelijkheid zijn.
Een uitleg is hier op zijn plaats. KRS is een gemengd lichaam, dat uit rechters, politici, en de minister van Justitie bestaat. Hier velt men geen vonnissen. De KRS heeft een publiek en uitvoerend karakter en kwalificeert de kandidaten rechters, die de president in een verdere procedure benoemt (3).
Tijdens het congres van de KRS op 20 mei jl. spraken o.a. de vice-minister van justitie en de vertegenwoordiger van de president.
Tijdens de toesprak van de vice-minister over de wijziging van de wet over de KRS, liep een deel van de advocaten de zaal uit. Wanneer de president door zijn vertegenwoordiger beroep op de rechters deed om de grondwettelijk vereiste neutraliteit te bewaken, werd hij door het publiek gehoond (9) (13) .
“Rechters worden geacht een hoger vermogen te hebben in de benadering van geschillen. En nu blijkt dat een belangrijk deel van hen niet in staat is constructieve discussie over dit onderwerp te voeren” – zei professor Zybertowicz (9).
Rechters met de hoogste positie en status in de maatschappij blijken gebrek aan omgangsvormen te hebben (4).
In plaats van de rechtvaardigheid en het welzijn van de burgers te waarborgen, verdedigt de KRS haar eigen belangen (7). Bij gebrek aan argumenten worden de emoties ingezet (11).
Deze groepen benadelen alleen zichzelf. De burgers verwachten veranderingen en de rechters en advocaten weigeren daarover te praten. Ze tonen bovendien geen respect voor de regering, president en voor hun eigen beroepsgroep (12).
Hervormingen
De beoogde hervormingen van de rechterlijke macht in Polen verwijzen naar de Europese normen. Ze herstellen de democratische beginselen en de grondwettelijke rechten van het volk (3). Nergens in Europa hebben rechters dergelijke bevoegdheden als in Polen (7).
De grondwet beschermt de rechter, zijn onafhankelijkheid en integriteit in zijn rechterlijke macht, de administratie behoort tot de bevoegdheden van de minister van justitie.
Daarom zullen de organisatie van de rechterlijke macht (aanstelling van rechters, aankopen voor en reparaties van de rechtbanken, de benoeming van de bestuurders), de opleidingen van rechters en de tuchtprocedure uit de handen van rechters genomen.
Een voorbeeld is een school in Krakau die de rechters en aanklagers opleidt. Elke poging tot hervorming van deze school veroorzaakt commotie.
De minister van Justitie kan op dit moment geen voorzitter van de rechtbank aanstellen of een slecht functionerende voorzitter uit zijn ambt ontslaan als de rechters daar geen toestemming voor geven. De hervorming houdt rekening met de adviezen van rechters, maar ze zullen voor de minister niet bindend zijn (3).
Lees meer over de steun van de Polen voor de hervormingen en over de aanvallen vanuit de EU
Bronnen:
(1) Stanislaw Janecki, onderzoeksjournalist wPolityce, 8-9-2016, “O polskim sadownictwie”
(2) St. Piotrowicz, parlementslid, 17-5-2017, Radio Maryja: “Zabiegaja o to zeby bylo tak jak bylo”
(3) prof. K. Pawlowicz, professor rechten, parlementslid, lid van KRS, voormalig lid van TK; Radio Maryja, 21.04.2017 – o protescie sedziow przeciw reformie sadowniczej
(4) prof. K. Pawlowicz, Radio Maryja, 20-5-2017
(5) St. Piotrowicz, Republika TV: “TK scisle wspolpracowal z PO”
(6) Wojciech Biedron, onderzoeksjournalist, wSieci, 24-1-2017 “Balanga, kawior i kasa”
(7) St. Piotrowicz, Radio Maryja 20-4-2017
(8) Witold Gadowski, Gadowski TV onderzoeksjournalist, 18-4-2017 “Sedziowie wszystko moga w Polsce”
(9) Serwis informacyjny, 21-5-2017: o zachowaniu sie srodowiska sedziowskiego, Dyskusja na Woronicza
(10) Wojciech Biedron, onderzoeksjournalist, wPolityce, 15-3-2017: Grzechy sedziowskiej kasty
(11) Stankowski, journalist, Gazeta Polska, Serwis informacyjny, 21-5-2017: o zachowaniu sie srodowiska sedziowskiego, Dyskusja na Woronicza
(12) Michal Wroblewski, journalist Fakt, Serwis informacyjny, 21-5-2017: o zachowaniu sie srodowiska sedziowskiego, Dyskusja na Woronicza
(13) TV Program Gosc Poranka – 22-5-2017, Andrzej Dera, vice president van de Poolse Republiek
